სავათნავას მიბაძვა

სავათნავა მქვიან, არუთინა ვარ,
ანაბანა ვიცი, სიტყვით წინა ვარ!
სავათნავა

ჭიანურო! მაღლად, ტკბილად დაუკარ!
ვინცა გაქოს, თავი მდაბლად დაუკარ,
შენსა მტერსა კბილის კრიჭა აუკარ!
ხინიკო, ხინკიკო!

ავი კაცის წვერი წყევით აივსოს,
ჩემი თასი წითელ ღვინით აივსოს,
ჩემი გული კვალად ლხინით აივსოს,
ხინიკო, ხინკიკო!

ერთხელ მეც მეჭირა სიამის ვარდი,
შავმან ბედმან უცებ დამკრა, დავარდი,
სოფლის გარეს, ვაის მხარეს გავარდი!
ხინიკო, ხინკიკო!

უზრუნველად დავმღერდი ერთხელ მეცა...
გესლით სავსე აწ გულს ისარი მეცა...
ნუგეშად პყრობილსა მექმნას მე ცა!
ხინიკო, ხინკიკო!

ჭიანურო! აქვე გული მისმინა,
ვის ვეტრფოდი სულით, და მანც მისმინა...
სიამით აწ ვეღარ ვნახო მის მინა!
ხინიკო, ხინკიკო!

მაგონდების რა მის ღაწვზედა ხალი,
სიყვარულის გულს მეგზნება ახ, ალი!
მოვშორდი, ვჰსცან ოხრვა, კვნესა ახალი,
ხინიკო, ხინკიკო!

სიყვარული არს თავის დავიწყება!
ვაის უფსკრულს ვგდივარ, - მაგრამ გონება
მაინც მასვე შორით ეტრფიალება.
ხინიკო, ხინკიკო!

ბედმან ადრე მწარე ფიალით მასვა;
არ იკმარა, გულს ლახვარი დამასვა!
არ მაკმარა, - განმაშორაცა მას, ვა!
ხინიკო, ხინკიკო!

ბედო! ჩემის ლხინის ძაფი რად ჰსწყვიტე?
ჭიანურო! შენც სიმი რაღად ჰსწყვიტე!
მაშ შენც, ჩემო თავო უბედო, ხმა ჰსწყვიტე!
ხინიკო, ხინკიკო!

მოეც, მუშაკო, ბულბულად ქებულო,
ჩემს ჭიანურს ადგილი წალკოტს ბოლო.
ეგებ ვინმემ ჰსთქვას: ვაი გრიგოლ საბრალო!
ხინიკო, ხინკიკო!

მუხამბაზი

ნუ მასმევ ღვინოს, — უღვინოდ ვარ მთვრალ შენის ეშხით, —
თვარა მიმუხთლებს და წარმოჰსთქვამს ენა ყოველსა,
ესდენ ხან კრძალვით დაფარულსა ღრმად ჩემსა გულსა:
უიმედოსა შენდა მომართ ჩემს სიყვარულსა,
ტანჯვათა, ოხრვათ, იდუმალად მომდინარ ცრემლსა,
ჩემს შესაბრალისს გაშმაგებას ცნობათ დაფანტვით…
ნუ მასმევ ღვინოს, — უღვინოდ ვარ მთვრალ შენის ეშხით!

გულის ურჩისა დასამშვიდად მცირედ გონება
შემრჩომია-ღა და მისიცა გსურს დაბნელება!
მის დასამონად იცი, კმარა შენი შვენება,
ერთი მოხედვა ტრფიალებით, მცირ ყურადღება!
იცი, მარამა თასს კი მაძლევ მღიმარეს სახით,
ნუ მასმევ ღვინოს, — უღვინოდ ვარ მთვრალ შენის ეშხით!

რადგან არ იშლი ჩემს საკვდავად შენს სასტიკ სურვილს
და ჯილდოდ ვარდსა მაძლევ ოდეს შევსვამ თასს აღვსილს;
მაგ ვარდის ნაცვლად მასუნე ვარდს, შენთ ღაწვთზე გაშლილს,
და მაშინ გინა სიხარულით შევსვამ თვით სიკვდილს!
რათ მინდა ღვინო, თუ ვერ გეტყვი: გეტრფი მთვრალ ეშხით!
ნუ მასმევ ღვინოს, უღვინოდ ვარ მთვრალ შენის ეშხით!

ზოგჯერ მღიმარე გიმზერ ოდეს ეშხით აღვსილი,
მრწამს, რომ ღაწვთ ზედა გარდაგკვრია ნუშის ყვავილი!
მაშინ მას ზედა დაკონების მკლავს მე სურვილი.
მაშ გინდა მომკლა, გეტყვი, თმენის არღა მაქვს ძალი,
ისმინე, ვდნები, ცნობა არ მაქვს, ვგიჟდები ეშხით.
ნუ მასმევ ღვინოს, უღვინოდ ვარ მთვრალ შენის ეშხით.

ნ... დმი


მნათობო! თვით შენ აღმიხსენ, რა მემართების, რასა ვჰგრძნობ,

როს გხედავ ვჰწითლდები, რად ვჰკრთები, ვჰშიშობ და

ვჰხარობ?

მაშინ რად ენა სდუმდების, როს შენთან უბნობას ვჰცდილობ,

და რისთვის ნაცვლად სიტყვათა, მხოლოდ ოხრვითა ვმეტყველობ?

მრავალგზის ვფუცავ არ გნახო, მაგრამ ყოველ ჟამს გეძიებ,

როს გხედავ, გულსა სახმილსა მდუმარედ მყოფსა აღმიგზნებ.

მაშინ მე, შმაგი, ყოველთა გარე ჩემს საგანთ ვივიწყებ;

ხანა ვჰსწყევ შენთა სიტურფეთ და ხან კი მათვე ვაღმერთებ.


მრავალ გზის ვფუცავ გივიწყო, და ვჰქმნაცა ნება გონების;

მარამ როს გხედავ, გონების რჩევა სრულიად არ მესმის...

გული ხელმწიფებს და უფრო უძლიერესად შენ გეტრფის,

და გულის მონად შექმნილი გონებაც შენდა მოჰფრინვის!

1830 წ.

მუხამბაზი


სულით ერთნო, მოლხინენო, აწ შეკრბით

თასით, ჯამით, ყანწით, აზარფეშებით!

ლხინის სუფრა მოჰფინეთ ყვავილებით;

ალავერდა∗ დასვით თარით ნაქებით,

ყოჯა ბულბულ ტკბილის ხმით აღუღუნეთ,

დიპლიპიტო დაჰკარ-დაარაკუნეთ!


ლხინის პაპა, სახით არაბისტნელი,

ღვინისა და ეშხისათვის შექმნილი,

ტოლუმბაშად დასვით ქუდ ჩაკეცილი!

მის შკოლაში ვინ არა ვართ ნასწავლი?

ორმოცი წლის რომ შეიქნეს, - გააგდეთ,

დიპლიპიტო დაჰკარ-დაარაკუნეთ!


სიჭაბუკე, ვით მაისი მშვენივრად

აღყვავდების და მისებრ ჰქრების ჩქარად:

ვაი ვისთვის ეს დრო განვლის უგრძნობლად,

და ცის ალით - ეშხით არ ჰყოფს გულ-დამწვრად!

სიჭაბუკე არს ლხინის დრო, მერწმუნეთ:

დიპლიპიტო დაჰკარ-დაარაკუნეთ!


ვითა ბაღი უყვავილოდ, უვარდოდ,

არა მიყვარს ლხინი უეშხ უსატრფოდ!

მოდი, მნათო, სავსე თასი სალხინოდ

ჩაგვირიგე, თუ გინდ ისე, უპროშტოდ.

შენი თასი არს სადგური სიამეთ!

დიპლიპიტო დაჰკარ-დაარაკუნეთ!


სატრფოს ხალი არს ტახტი სიყვარულის,

ეს ფიალა იყოს სადღეგძო ხალის,

ვისც არ უყვარს, რა ნახოს კეთილ სოფელს?

შავნი ფიქრნი განსტვენენ, - მტანჯნი გულის...

გულში ეშხით, ხელში ჯამით ილხინეთ,

დიპლიპიტო დაჰკარ-დაარაკუნეთ!


ვისთა დღეთა მწუხრამდის ნათლად განვლეს?

ვისი მზე არ ღრუბელსა მიჰფარვიეს?

ვისი ბედის კოჭი სულ ალჩუ დაჯდეს?

არ მიენდოთ დამღუპავს, წყეულს ხვალეს!

დღეს მოხარულთ, დღესვე ისიამოვნეთ,

დიპლიპიტო დაჰკარ-დაარაკუნეთ!


მიმოხედეთ, რავდენთ ვეღარ იპოვნით

ერთად მსხდომთა, მოხარულთ თქვენთან ყოფნით.

სად არიან? ზოგნი შორს ვლენან ოხრვით;

ზოგნი უდროდ განვიდნენ სოფლის ლხინით!

ამ თქმაში რად, ცრემლნო, თასში შთაცვინდით,

და ჭირთ მდევნი, ღვინო ტკბილი დამწარნეთ?..

დიპლიპიტო დაჰკარ-დაარაკუნეთ!


1835 წ.

მუხამბაზი

მუხამბაზო, რა ტკბილი რამ ხმა ხარო.

ჩამჩი-მელქო

გინდ მეძინოს, მაინც სულში მიზიხარ!

თვალთ ავახელ, ზედ წამწამზედ მიზიხარ!


ყმასავითა მე ერთგული შენი ვარ,

გინდა მკლავდე, არას გეტყვი — შენი ვარ.

სადაც წახვალ, მე მაშინვე იქა ვარ,

გინდ ვერ მნახო, იცოდე რომ იქა ვარ,

რას გაწუხებ? მე ჩემთვისა იქა ვარ!

ჩემთვის ჩუმად ვამბობ: ”რა ლამაზი ხარ!”


გინდ მეძინოს, მაინც სულში მიზიხარ!

თვალთ ავახელ, ზედ წამწამზედ მიზიხარ!


რტო ალვისა, შენი წელი მგონია,

მაგ წელზედა ცისარტყელა მგონია,

ეგ თვალები — ცაში ელვა მგონია.

ვარდის სუნთქვა — შენი სუნთქვა მგონია.

როს მეღირსოს, ვჰსთქვა: ”გეთაყვა, ჩემი ხარ!”


გინდ მეძინოს, მაინც სულში მიზიხარ!

თვალთ ავახელ, ზედ წამწამზედ მიზიხარ!


ათი გზა მაქვს, ათივე შენკენ მოდის!

ფიქრები მაქვს, წინ შენი სახე მოდის!

მინდა რამ ვჰსთქვა — შენი სახელი მოდის!

ჩემს გულში რა ამბებია, რა მოდის?

ერთხელ მაინც მკითხე: “აგრე რათა ხარ?”


გინდ მეძინოს, მაინც სულში მიზიხარ,

თვალთ ავახელ, ზედ წამწამზედ მიზიხარ!


ჩემს დარდებსა ვინ ინაღვლის, ვინ არის?

ვის რათ უნდა, ლოპიანა ვინ არის?

მკვდარია თუ ცოცხალია, ვინ არის?

ქვეყანაში აბა რაა, ვინ არის?

შენ არ მეტყვი, ვიცი სულით ნაზი ხარ!


გინდ მეძინოს, მაინც სულში მიზიხარ,

თვალთ ავახელ, ზედ წამწამზედ მიზიხარ!


ორთაჭალის ბაღში მნახე, ვინა ვარ,

დარდიმანდის ლხინში მნახე, ვინა ვარ!

ჯამით ტოლუმბაში მნახე, ვინა ვარ!

აბა მუშტის კრივში მნახე, ვინა ვარ! —

მაშინ შეგიყვარდე, სთქვა: “ძვირფასი ხარ!”


გინდ მეძინოს, მაინც სულში მიზიხარ,

თვალთ ავახელ, ზედ წამწამზედ მიზიხარ!

1861 წ.

მუშა ბოქულაძე

რას მიყურებ აგრე გაკვირვებითა,

ნუთუ სახე არ გინახავს მუშისა?

მკერდი ღია, ოფლით გასვრილ, მტვრიანი,

ფერით რკინა, კისერჩაჟანგებული,

კაცი გულით, დაჩაგრული ბედითა,

სიყრმიდანვე სიღარიბით დევნილი,

ვის სიცოცხლე ტანჯვად გადაჰქცევია

შოვნისათვის მხოლოდ ლუკმა-პურისა!..

ან რა გიკვირს? — ჩემ შუბლზედა ღარები,

წვერ-ულვაში უდროდ გათეთრებული,

ნიშანია გულში ღრმათა ტკივილთა,

დიდთა შრომათ, ღრმათ ფიქრებთა მწარეთა,

უიმედოდ, უნუგეშოდ ყოფნისა!..

ჰსჩანს არ იცი, რომ არიან ღარიბნიც,

არის სადმე სიმწარითა ცხოვრება!..


ნუ გიკვირს კი, ჰსჯობს ჩემ გულში ჩახედო,

წაიკითხო სიმწარისა ამბები:

ძმის ღალატი, მოყვასთაგან დაჩაგვრა,

მეგობრისგან იუდასი ამბორი,

საყვარლისგან — წყეული სიყვარული,

ნაზის ხელით გულს დასმულნი დაღები!

სოფლის გარე უწყალოდ განდევნილსა

დამავიწყდა რაცა ვიყავ ოდესმე!..

და აწ მხოლოდ დამშთა ესე ჩემს ბედად:

ტანჯვით შრომა, ოფლით ძებნა ლუკმისა...

და მიდის დღე, მიდის ღამე ამ ყოფით!

ნუ მიყურებ ასე გამწარებულსა,

სიღარიბე მეტად ძნელი ყოფილა...

მე ვმუშაობ... სხვანი კი იმღერიან!..

ბედნიერნი, გულითა უზრუნველნი!..

ბაღით მესმის ჭიანურის, ლხინის ხმა,

სავათნავას გულ-დამწველი სიტყვები...

გულით მინდა მეც აქედან ხმა მივჰსცე,

მარამ მრცხვენის: მე მათი რა ტოლი ვარ?

და ღრმად ვჰმალავ გულში სიმწარის ოხრვას,

მალვით ვიწმენდ თვალში მორეულ ცრემლსა...

ეჰ, ვის ესმის, თუ სადღაც მუშა ჰკვნესის?..


მაშ ვინა ვარ, რა მჰქვიან ამ სოფელში,

თუ სიამის ერთი დღეც არ მახსოვდეს?

სიჭაბუკე ტანჯვით შრომამ წაიღო

და ვერ ვჰხედავ მომავალშიც ნუგეშსა,

მცირედ სხივსა სიხარულის ნათლისას...

წყეულ იყოს, ვინცა მუშა აკურთხა,

მოკლებული ყოველ-გვარის შვებასა,

კაცთა შორის კაცად არ მიჩნეული!..

რას მიყურებ დაღონებულს, ფერ-მიხდილს?

მოვჰხუცდი და რა მაქვს მოსაგონებლად,

თუ არ ჩემი ვაებითა ცხოვრება?

რა მიამა? რომ მოვკვდე რა ვინანო?..

როგორც მოველ, ისე განვალ ამ სოფლით,

სიცოცხლისვე დროსა დავიწყებული!..

რად ვიშობე, თუ ეს ბედი თან დამჰყვა?

ვინ ვადიდო, ვინ დავსწყევლო? — არ ვიცი!

მაგრამ ჩემთვის დღე სიმწარით ღამდება...


რათ მიყურებ აგრე გაოცებული?

ნუთუ მართლა კაციც არა გგონივარ,

რადგანაც ვარ სიღარიბის სამოსლით,

არა მქონდეს კეთილისა გრძნობაცა!..

მაშა მღვდელი ლაპარაკს რომ დამიწყებს,

ყურს რათ ვუგდებ გონება მიზიდული?

მის სიტყვები ზოგჯერ თუმცა არ მესმის,

მაგრამ გულს კი უხარიან მათ სმენა!

სულს მიმაგრებს ძალი ნუგეშ-ცემისა,

ზეციურის მადლით განათებული.

გულში ჰქრება ღელვა სიბოროტისა...

ვჰგრძნობ სიმშვიდეს... ლოცვაებსა ვიგონებ...

მაგონდება დღენი ყმაწვილობისა,

ხმა დედისა, მისა ტკბილი ალერსი...

თვალ-წინ ვჰხედავ დიდხანს დავიწყებულთა...

და აღარ ვჰსწყევ ჩემ შობის დღეს, ჩემს ბედსა!..

მაშინ შრომაც დიდად მიადვილდება,

და მას ღამეს მძინავს ისე მშვიდობით,

თითქოს ჩემ ქოხს დაჰფრინვენ ანგელოზნი...


განცხრომის ძევ, ნებიერად გაზრდილო,

ეს ქვეყანა შენთვის არის შექმნილი!

ველთ სიმწვანე, ცის ლაჟვარდი, მზის შუქი,

გაზაფხული, სუნნელების ნიავით,

შენ გეტრფიან, გახარებენ, გატკბობენ!

შენთვის ჰბრწყინვენ თვით ლამაზნი თვალებიც;

ნაზი წელი რხევით შენსკენ რონინებს;

მიმოჰქრიან შენთვის ზღვაში ხომალდნიც,

ხელოვნების ძვირთ საუნჯეთ მზიდველნი.

თვით მეც, მუშა, ჩემის ღონით, ოფლითა,

შენთვისა ვარ დაბადებით მსახურად:

დილითვე ვგვი ქუჩის უწმინდურებას,

რომ მის სუნი არ ეწყინოს შენს ცხვირსა,

და შორით გმზერ, კრძალვით მლოდე წყალობის...

შენ ხარ მეფე... მე ძაღლადაც არ მაგდებ!

რაღა გითხრა, ნუთუ ეხლაც ვერ მიხვდი,

რა ძნელია შოვნა ლუკმა-პურისა?

როგორ ახდენს სიღარიბე კაცის გულს

და აბნელებს სულის სხივსა, გონებას?

ეჰ, ძმავ, წადი, შენ შენს გზაზე სიმღერით...

მე ჩემს ბარგსა როგორმე იქ მოვიხსნი,

სად მე და შენ ვიქნებით თანასწორნი,

საუკუნოს განსასვენსა ალაგსა!..


1877 წ.

მოგონება

აჰა ადგილი, აჰა ის არე,

სად ხელმწიფობდი მშვენიერებით;

ჭალაკი იგი, იგივ მდინარე

და გაზაფხული მის ფეროვნებით!


საცა შენ იყავ, მუნცა ყვავილნი

უმეტეს სუნნელთ აღმოფშვინვიდენ;

მზე ბრწყინვალებდა; აშიკ-ბულბულნი

შენდამო ქებას ტკბილად გალობდნენ!


გახარებული შენის მშვენებით

ნიავიც ფრთეთა ამოდ განშლიდა;

ხან შენსა კავებს ნაზად შეხებით,

ხან შენსა ლეჩაქს ეთამაშიდა!


საცა შენ იყავ, მუნცა მე ვრბოდი,

გულ-მხიარული, სულ აღტაცებით;

ვითა წყალობას ცისას, ველოდი

შენს ერთს მოხედვას ლმობიერებით!


სულ განაბული, ვით ანგელოზსა,

გიმზერდი კრძალვით, გულ-ძგერით, სურვით;

გისმენდი ტკბილად ხმა სირინოზსა,

ტრფიალი შენდა სულის შეწირვით!


აწ მასვე ადგილს ვჰზი მარტო ჭმუნვით,

და დრო წარსული თვალ-წინ მეხატვის,

როს გულს მინათდი მშვენების სხივით,

მსურდა ცხოვრება შენთან და შენთვის!


დრონი წავიდნენ... თანა წარიღეს

გულისა გრძნობა, ძალი ტრფობისა:

მარამა მე კი მარად მახსოვდეს

იგივე დრონი ნეტარებისა!


აწ არც კი მიცნობ, - გულით იცვალე...

ამ მოგონებამ არ შეგაწუხოს;

შენ განსვენებით ოღონდ იცოცხლე

და მე, თუ-გინა, საფლავმა მფაროს.

1851 წ.

კინტოს სიმღერა


რა გინდა ჩემგან, არ დამეხსნები?

ვიწვი, მედება ეშხის ალები!

მინდა დაგწყევლო, — ენა არ მომდევს,

ვფიქრობ გეჩხუბო — გული არ მომდევს,

ვამბობ გაგექცე, — ფეხი არ მომდევს!

ვაი, ამ ცეცხლში როგორ გავები!

რა გინდა ჩემგან, არ დამეხსნები?

ვინცა გნახოს


ვინცა გნახოს, კვლავცა გნახოს, არ იკმაროს, კიდევ გნახოს;

თუ მოგშორდეს, ცრემლით გძებნოს, და რა გპოვოს მან გაღმერთოს.

მისი სიტყვა, მისი ფიქრი, თუ არ შენდა, არსად იყოს,

შენთან მის დღე ბრწყინვალებდეს, უშენოდა დაებნელოს!


1840 წ.

თამარ მეფის სახე ბეთანიის ეკლესიაში


შენს წმინდა სახეს,

შვენებით სავსეს,

სახიერებით განსხივებულსა,

ვუმზერ კრძალვითა,

თაყვანცემითა,

ცრემლ-მორეული გემთხვევი ფერხთა!

მიხარის — გიმზერ,

ვჰსწუხვარ — და გიმზერ,

და ესრეთ მზერა მსურს სიკვდილამდე,

არ გამოვფხიზლდე,

რომ აღარ ვჰგრძნობდე

ჩემი სამშობლოს სულით დაცემას!..

ყვავილოვანი

წალკოტი შენი,

შენის დიდების სხივ-მოკლებული,

აღარა ჰშვენის,

აღარ გვიბრწყინვის

შავ დროთა ძალით, ფერ წახდენილი!..

და, ვით განვლილსა

სიზმარსა ტკბილსა,

მზეს დიდებულად ჩასვენებულსა,

ვიგონებთ შენს დროს,

გული გვიმაგროს,

სრულად არ წავჰსწყდეთ ცის შემრისხავნი!

ხნით დამაშვრალი,

დაღონებული,

შენადვე, მეფევ, მოველ ვედრებით:

მოხედო ბედკრულს

შენს სატრფოს — მამულს,

და ჯვარითა შენით აკურთხო კვალად.

შენი ივერი

აღსდგეს ძლიერი,

და დადგეს ერად სხვა ერთა შორის,

წმიდით საყდარით,

ენით მდიდარით,

სწავლისა შუქით განათებული!

ზნე ამაღლებით,

ძლევის დიდებით,

სამშობლო მიწის სიყვარულითა! —

და გაგვიცოცხლდეს,

რომ კვლავც მოგვესმეს

სიტყვა ქართული რუსთაველისა.

რომ განვიღვიძნეთ,

სულით განვახლდეთ,

და განქრეს ბნელი უმეცრებისა!..

...მარამ ცად თვალნი

გაქვს მიქცეულნი,

და მე ვეღარ მცნობ გულ-შემუსვრილსა,

დამცირებულსა,

ხმა-მიღებულსა,

ბედ-დაკარგულის ივერიის ძეს!

ეჭვით აღვსილსა,

უსასოდ ქმნილსა,

გულ-უიმედოს, გაუხარებელს!..

ვაჰ თუ რაც წახდეს

ვეღარა აღჰსდგეს,

ვეღარ აღყვავდეს ახლის შვენებით?

და რაც დაეცა

ის წარიტაცა

შავმან ყორანმა ვით უმწე მსხვერპლი!

ჰე, ცრუ სოფელო,

დაუნდობელო,

შენში კეთილი სად არს ფერ-უცვლელ?

დიდება ჩვენი,

ცად სხივ-მიმფენი,

ნუთუ ესღა გვაქვს, ვჰხედავთ რასაცა?

დაყრუებულსა,

გზა შეუვალსა,

უდაბურს ტყეში ტაძარს დარღვეულს,

სად სახე მეფის,

დიდის თამარის,

სჩანს ძველს კედელზე გამოხატულად!..


1877 წ.

ეკატერინა ჭა[ვჭავაძ]ისას


წინანდლის ვარდო,

სულითა ტრედო,

გულითა წმინდავ, ვით მთისა წყარო!


ვითა ცისკარი,

ხარ მოცინარი,

რომე მხილველის გული ახარო.


იმხიარულე,

ვიდრე სიცოცხლე

შენი მშვენივრებს, ვით ყვავილთ ჯაჭვი;


ვიდრემდის შენ ზე

დაგნათის, ვით მზე,

სიჭაბუკისა ნათელ ვარსკვლავი!


ჭმუნვის ღრუბელი,

გულ-დამაბნელი,

ვიდრე მხიარულს არ შეგხებია;


ვიდრე ამ სოფლის

დაუდგრომელის

ვარდნი ეკლადა არ გარდაგცვლია!


1829 წ.

ე_სა


ვინცა გაგიცნობს,

ეშყით ტანჯვას ჰსცნობს...

და ვინც ვერ გიცნობს,

მაშ რას კეთილს ჰსცნობს!

1832 წ.

გაზაფხული

ყოველთ სულთა, საცხოვრებლად,

სასიამოდ, საშვებელად,

გაზაფხულით განიღვიძეს!

ნიავი ჰქრის სუნნელების!

მდელო ნაზად აღმწვანდების!

და მზემ სხივნი ჰყო უნათლეს.


დრო საამო! როს ბულბული

ვარდსა შესტრფის ეშყით ბმული:

როს სიტურფე, სიხარული

ყოველთათვის აღმოჩნდების;

როს უმეტეს ტრფობის ალი

გულსა შინა აღეგზნების!


გაზაფხულის ჟამს სასურველს

ყოვლი იშვებს, ყოვლი ჰხარობს!

მხოლოდ ჩემს გულს დამწარებულს

ხმა ბულბულის აღარ ატკბობს.

ჩემთვის აღარ ტურფად ვარდი

ჰშლილობს, ჰფშინავს სუნნელებით!

ჩემთვის აღარ განთიადი

აღმობრწყინდეს ნეტარებით!

არ მახარებს დღე ნათელი,

არც ყვავილის ფეროვნება,

ცრემლთ მიმრავლებს გაზაფხული,

მის სიტურფე და მშვენება!


ჩემს უყვარს გულსა დაღრეჯილს,

ცა მოღრუბლული რისხვითა;

როს გრიგალს, ჭექას და ქუხილს

ისმენს ქვეყანა კრძალვითა!

მაშინ სიკვდილსა მდუმარედ

სიამოვნებით მოველი,

რომ მას შევერთდე სამარედ

ვისთვისაც ვიყავ სულდგმული!

ვინც იყო ბედნიერების

ჩემის სიცოცხლის საგანად;


მხოლოდ ცრემლთ სიამოვნების

ვისთანა ვჰსცნობდი სადენად.

რომლის ვიხილე სიკვდილი

და მე კი დავჰშთი ამ სოფლად! -

რომლის სიკვდილმან მე გული

მომიკლა და მჰყო გლახ ობლად.


ამა ურწმუნო სოფლისა

ადრე ვისწავე მუხთლობა:

მისსა ყოველსა კეთილსა

აქვს მხოლოდ წამი მყოფობა,

მის ჟამით არღა მახარებს

არც გაზაფხული მოსვლითა.

და არცა გულსა მიწუხებს

მე იგი თვისის წასვლითა.


1832 წ.

დავბერდი


დავბერდი, ბედს ვერ მოვესწარ, დაემხო ჩემი სამშობლო,

გულს მიკლავს უიმედობა, საფლავს ჩავდივარ სიმწარით...

1883 წ.

ალბომში


როს გარდაშლიდე,

მეც დამხედავდე,

განიღიმებდე,

მომიგონებდე.

მარამა ვა თუ მე ესრეთ ვარ შესაბრალო ბედისა,

რომ არღა მოგაგონდები მეორედ გადაშლამდისა?

1831 - 1832 წ.წ

ჰეი, ივერიავ!

ჰე, ივერიავ! ვიდრე იყო ქედმოდრეკილი,

ვიდრემდის სხვათა ყვედრებითა გფარვიდეს ძალი,

რად არა გახსოვს ძეთა შენთა ხრმალთა კრიალი,

ძლევათა მათგან, როს დიდებით იყავ მოსილი.

წინაპართ სისხლი აწ ჩვენს შორის არღა მდინარებს,

თავისუფლება განქრა ჩვენთვის, რაღა გვახარებს!


შორით მოსული ჩემს მამულში მყვედრის ცხოვრებას,

მოყვრულად გვმტერობს, გვტაცებს ყოველს, გვიქმს ალერსობას...

ესე ნაყოფი აქვს მარადის ცუდსა მონებას.

ბედო! ნუ გძინავს, განიღვიძე, ისმენდ ვაებას!


ცხოვარს ვემსგავსეთ, რომელსაცა მწყემსი არ უვის,

ვითარცა მგლისა, ეგრეთ მშიერ კაცის ეშინის,

ვინცა განაგდებს საღმრთოს ვალსა და გზის პატივის,

დასასრულ მაინც საშინელად ესრეთ წარხდების.


1832 წ.

იმედო, ნუთუ ღმერთი ხარ


იმედო, ნუთუ ღმერთი ხარ, რომ ფიქრი ყოვლის შენკენ ჰრბის!

რომ ჩვენი სოფლად სიცოცხლე უშენოდ არა ნათლდების?

შენ გულს უმშვიდებ ნუგეშით ამა სოფლისგან დევნილსა,

შენ ცრემლსა უშრობ მტირალსა, შენ ატკბობ გამწარებულსა.

თვით საპყრობილეს, დავრდომილს, სასიკვდოდ განმზადებულსა

შენ შვების შუქით უნათებ ბნელ ჯურღმულს და მის ბნელ გულსა;


და თვით მას ჟამსა, ოდესცა უბადრუკს ყოვლი უტევებს,

სამარის კარად შენ მარტო მასა თანაჰსდევ მეგობრულ,

და იქ უჩვენებ სხვა სოფელს, სხვა დღესა დაუღამოსა,

ზეცად ღვთაებრივ ცხოვრებას, ნეტარსა, საუკუნოსა.


ღამე


მთოვარე, აშიკთ მოწამე, სიამით ნათელს მოჰფენდა,

ნიავი სუნნელთ ყვავილთგან ჰკრეფდა და ქროლით მოჰბერდა.

ბულბულიც ბუჩქში ფარულად ვარდსა გალობით შეჰსტრფოდა,

და მით გულს ცეცხლი ტრფობისა უმეტეს აღმეგზნებოდა.


ვაზნი ფურცელთა გარდაშლით ჩემზედ კამარას შეჰსდგმიდნენ.

მუნ სული ჩემი და გული ეშხის მახითა დაებნენ...

ნელიად წამთ სვლა, ლოდინი მოუთმენელსა მტანჯვიდნენ,

და ვით ჯადოთი მოზიდულს, თვალნი ერთ მხარეს უმზერდნენ.


ეს რამ იელვა და განქრა? ნუთუ მაცთური ოცნება?

რადა შეირყა ვარდთ ბუჩქი? გული რად ესრედ მიკვდება?

ვიდრე თვალთ ნახეს, სულმან ჰსცნა საყვარლის მოახლოება,

ჯერ თვალთ ძლივ ნახეს და მე კი მასა დაუწყე ბაგება...


ჩვენ ორთა ჰაზრნი, თვით სულნი ერთად შეერთდნენ, შედუღდნენ,

და სიტკბოების ზღვას შინა გრძნობით დამთვრალნი შთაეფლნენ!

გულთ ძგერა არღა გვესმოდა, ვერცაღას თვალნი ხედვიდნენ,

უენოდ ქმნილნი, უგონოდ განვედით ამა სოფლით ჩვენ!..


სადა ვიყავით მაშინა, რომელსა სასურველ მხარეს?

ცნობა გვეკარგა წამს, მარა სამოთხე იყო წამი ეს!..

ჰფრინვიდნენ ჟამნი და ჩვენ კი მათ ფრენა არა გვსმენიეს:

ესრედ გონება მარადის ტრფობის ალს აღუხოციეს.


მთოვარე, აშიკთ მოწამე, სიამოვნებით დაგვმზერდა!

ნიავი სუნელთ ყვავილთგან ჰკრებდა და ქროლით მოგვბერდა!

ბულბულიც ბუჩქში ფარულად ვარდსა შეჰყეფდა, შეჰსტრფოდა!

და მით გულს ცეცხლი ტრფობისა უმეტეს აღმეგზნებოდა! -


მაშინ ვჰსცან, ჟამნი სამოთხის რომ ამა სოფელს არიან,

მარამ, ახ, ჟამნი მის ტკბილნი ესრედ მალიად რად ჰრბიან?

გულისა სურვილთ დაცხრომას რომ არ სრულებით გვაცლიან?

ეს არს საწუხარ, რომ ბოლო თვით სიხარულსაც ჰქონიან.


ცისკარმან აღმოსავალით ჟამნი განყრისა გვიჩვენა,

მალიად წარსვლა მის ღამის ვიგრძენით მხოლოდ მაშინა.

დღისა დავჰსწყევლე ნათელი, რომ ურთიერთი გაგვყარნა,

და განშორების ბაგება ტრფობის ბეჭედად შეგვექმნა.


1832 წ.

ჭირვეული ბებრების მხიარული სიმღერა

ისე აგიდგეთ გვერდები,
როგორც აშკარად ვბერდებით.
ისე აგიდგეთ გვერდები,
როგორც გვერჩით და გვედრებით
და როგორც კადნიერდებით,
ისე აგიდგეთ გვერდები.
არაფერს არ გევედრებით
და, როგორც ჩქარა ვბერდებით,
ისე დაგიდგეთ თვალი და
ისე აგიდგეთ გვერდები.

მეზობლები

მეზობლები
რწყავენ პალმებს და კაქტუსებს,
მშვიდად ცხოვრობენ ასე:
ზოგი _
მეშვიდე სართულზე,
ზოგი _
მეშვიდე ცაზე

მანეს იასამანთან და

მანეს იასამანთან და
მონეს იასამანთან
მზემ გოიას საქანელა
გაჰკიდა და გამართა.
ხოკუსაის მთებზე ენთო
კოროს შარავანდედი,
იღვიძებენ
ვან გოგის და რენუარის ვარდები.
არც როდენის ქარი ჩანდა _
უთავისებურესი _ არც ვრუბელის
ღრუბელი და
არც რემბრანდტის ბურუსი.
ორი ფერი ბატონობდა
შერწყმით და შეთავსებით:
ხან სეზანის ფორთოხლები,
ხან მატისის თევზები.
ველასკესის მეძებარი
აღარავის უყეფდა,
ფიროსმანაშვილის
შველი იდგა რუსოს მუხებთან.
დორეს ედემს ფერს მატებდა _
ტინტორეტოს ედემი,
ვერონეხეს ლაჯვარდები
და პიკასოს მტრედები.
გადაევლო ცას
რუბენსის ცისარტყელა ხალასი,
ბოტიჩელის გაზაფხული
შედიოდა ძალაში.
შემოვიდა ცხრა ნაცნობი
და ბაღს დაეპატრონა
ტიციანის მადონა და
ვან ეიკის მადონა და
ვან დეიკის მადონა და
ბოსხის, გრეკოს, ლეონარდოს,
ჯოტოს, მიქელანჯელოს და
რაფაელის მადონა.

ზღვას მიუსაჯეს დუმილი

ზღვას მიუსაჯეს დუმილი,
მთვარეს _
ღრუბლების კატორღა,
ნაპირთან დარჩა კატარღა
და ერთადერთი კატაღა...

განუწყვეტელი

განუწყვეტელი,
გადაბმული
წვიმების შემდეგ
საგარნიზონო ლაზარეთის მაღალ ფანჯრებში
ყველაზე კარგმა დასტაქარმა შემოიხედა.