ზრდის ეტაპზე ბავშვებს ხშირად სხვადასხვა შიში უყალიბდებათ... ეს ყოველთვის განგაშის მიზეზი არ არის, ბავშვი, უბრალოდ, იზრდება!
აღსანიშნავია, რომ ფობიების უმეტესობას თავისი მიზეზი აქვს - მაგალითად, შემთხვევა, რომელმაც ბავშვში უარყოფითი ემოცია გამოიწვია: ეს შეიძლება იყოს ავი ძაღლი, ძლიერი დაცემა და ა.შ. ხშირად შიში უფროსების "წყალობით" ჩნდება, რომლებიც ცდილობენ, თავიდან ააცილონ პატარას სხვადასხვა საფრთხე ("ჩამოვარდები", "წაიქცევი"), რითაც მხოლოდ აშინებენ ბავშვს.
შიშის კიდევ ერთი მიზეზი - ბავშვური ფანტაზიაა. ნებისმიერმა ფსიქოლოგიურმა პრობლემამ შეიძლება ბავშვის წარმოსახვაში არარსებული ურჩხული შვას (დაძაბულობა ოჯახში, კონფლიქტები თანატოლებთან)...
ყველა ფობია წარუმატებლობის ნიშანი არ არის. ეს ე.წ. ასაკობრივი შიშია. სიცოცხლის პირველ თვეებში პატარას აწუხებს ხმამაღალი ბგერები, დედასთან დიდი ხნით განშორება. 2-3 წლის ბავშვებს ეშინიათ სიბნელის, მარტოობის, ტკივილის. დროთა განმავლობაში ფობიებიც ასაკის შესაბამისი ხდება: შეიძლება თავი იჩინოს შიშმა უცხო ადამიანების, სიკვდილის, ხანძრის ან სხვა მოვლენების მიმართ.
ფსიქოლოგები ბავშვური შიშის სამ ძირითად ჯგუფს გამოყოფენ:
• წარმოსახვითი. სიბნელის, მარტოობის, დაკარგვის, ცეცხლის შიში... ამ ფობიებს საფუძვლად უდევს ბავშვის ფანტაზია, გარკვეული იდეა... ეს სერიოზული ფსიქიკური მდგომარეობაა და პატარა მას მარტო ვერ გაუმკლავდება.
• აკვიატებული: მაგალითად, ექიმთან წასვლის შიში, დალაქის შიში, სიმაღლის და დახურული სივრცის შიში. ეს ფობიები დაკავშირებულია სიტუაციებთან, ანუ როდესაც ბავშვს ერთხელ უკვე შეეშინდა. ჩვეულებრივ, ასეთ შემთხვევებში, ფსიქოლოგის ჩარევა იშვიათად ხდება საჭირო.
• ბოდვითი ფობიები - ყველაზე რთულია. ამ დროს ბავშვს შეიძლება უბრალო ნივთების ეშინოდეს, მაგალითად, ამოჩემებული აქვს რომელიმე სათამაშო, რომელსაც ხელს ვერ ჰკიდებს, ან რომელიმე შარვლის ჩაცმა კატეგორიულად არ სურს, ან რომელიმე შენობის წინ გავლისას გეწინააღმდეგებათ... აქ აუცილებელია სპეციალისტის დახმარება.
თუ შეამჩნევთ, რომ ბავშვს რაღაცის ეშინია, მაგრამ ეს არ აისახება მის ქცევებზე, შეეცადეთ, პრობლემას თავად გაუმკლავდეთ. ჰკითხეთ პატარას - რისი ეშინია, რას გრძნობს, მიეცით საშუალება, აღწეროს თავის შიში, როდის უჩნდება ეს შეგრძნება, როგორ ცდილობს ამ სიტუაციიდან გამოსვლას...
• ნუ ეტყვით ბავშვს, რომ ყველა შიში სისულელეა. ნუ გაუბრაზდებით "ლაჩრობის" გამო, ნუ დაიწყებთ იმის მტკიცებას, რომ მონსტრები და ურჩხულები არ არსებობენ და ძალით ნუ "გაავარჯიშებთ" ბავშვის ნებისყოფას საშიში სიტუაციების ხელოვნურად შექმნით.
• უამბეთ პატარას, რომ ოდესღაც თქვენც გეშინოდათ და ამას გაუმკლავდით. მოიგონეთ ისტორიები, სადაც მოქმედი გმირი ამარცხებს საკუთარ შიშს.
• შესთავაზეთ პატარას, დახატოს ის, რისიც ეშინია. გაანადგურეთ ნახატი შიშთან ერთად!
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
