ჯანსაღ ოჯახში როლები მკაფიოდ არის გადანაწილებული. ოჯახის თითოეულმა წევრმა ზუსტად იცის თავისი როლი და პასუხისმგებლობა. ჯანსაღ ოჯახში გამოკვეთილია ვინ ასრულებს ფიზიკური რესურსების (კვება, ტანსაცმელი, სახლის საჭიროებები), დისციპლინის, მხარდაჭერის, აღზრდის, მზრუნველობის, გარემო მოწყობილობების მოწესრიგების, ფინანსური უზრუნველყოფის, ემოციური განვითარების, სულიერი სფეროს განვითარების და სხვა როლებს. პრობლემურ ოჯახში ხშირად როლების გაურკვეველი გადანაწილება იწვევს გაუგებრობებს და კონფლიქტებს, რადგან ოჯახის წევრებმა არ იციან თუ რას ელიან მათგან. როლების ზუსტი გადანაწილება კი ახდენს ოჯახის ჯანსაღ ფუნქციონირებას, რადგან მოლოდინები ზუსტია და ყველა წევრმა იცის, თუ რას ელიან მისგან ოჯახის სხვა წევრები.
ჯანსაღ ოჯახში ყველა წევრი ასრულებს გარკვეულ როლს თავისი შესაძლებლობებიდან გამომდინარე. ეს როლები ისეა გადანაწილებული, რომ არცერთ წევრს არ აქვს მეტი პასუხისმგებლობა. პრობლემები წარმოიქმნება მაშინ, თუ ოჯახის ერთი წევრი იძულებულია შეასრულოს ძალიან ბევრი ფუნქცია. მაგალითად, როცა დედა მთელი დღე არის ბავშვთან და ამავდროულად სახლის უმრავლესი საყოფაცხოვრებო ამოცანები მისი გადასაწყვეტია. ამასობაში სახლში მყოფი ოჯახის სხვა წევრები უფუნქციოდ არიან. თუკი გამოიკვეთა, რომ რაიმე მინიჭებული როლი რთული შესასრულებელია წევრისთვის, უნდა მოხდეს ცვლილება. როლების მკაფიო გადანაწილება არ გულისხმობს მის უცვლელობას. დროდადრო ეს როლები შეიძლება შეიცვალოს აგრეთვე ცხოვრებისეული პირობებიდან გამომდინარე. მაგალითად კრიზისის დროს, როგორიცაა რომელიმე წევრის ავადმყოფობა ან გარდაცვალება, ხდება ამ წევრის ფუნქციების გადანაწილება სხვა წევრებზე. ამასთან არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მნიშვნელოვანია ბავშვებმაც მიიღონ სათანადო, მათთვის დაძლევადი პასუხისმგებლობები და ფუნქციები.
ოჯახი მაშინ ფუნქციონირებს კარგად, როდესაც როლებს მთელი სერიოზულობით და ზედმიწევნით ასრულებენ. წევრები, რომლებიც სერიოზულად არ იღებენ თავიანთ როლს ან ვერ ასრულებენ მათ, ქმნიან პრობლემენს ოჯახში. მაგალითად, თუ დედას აქვს აღებული ემოციური მხარდაჭერის ფუნქცია შვილებისთვის და ვერ ასრულებს ამ როლს სათანადოდ, ამან შეიძლება გამოიწვიოს ბავშვის დეპრესია, დაბალი თვითშეფასება, ემოციური დისბალანსი და ა.შ.
ოჯახის წევრს, რომელსაც არ აქვს ფუნქცია ოჯახში, შესაძლოა განუვითარდეს დაბალი თვითშეფასება, დეპრესია და სხვადასხვა ემოციური აშლილობები. მან შესაძლოა სხვაგან იპოვნოს მისთვის სასურველი ფუნქციები და ოჯახში ნაკლებად მივიდეს. ამასთან უფუნქციოდ ყოფნა ხშირად აუტანელს ხდის სახლში გაჩერებას, მითუმეტეს მაშინ, როდესაც საქმე უფუნქციოდ დარჩენილ ოჯახის წამყვან როლებს (დედა, მამა) ეხებათ.
გარდა ფუნქციების და პასუხისმგებლობების გადანაწილებისა მნიშვნელოვანია, რომ ოჯახის ყველა წევრი თავის როლში დარჩეს და არ ჩაერთოს სხვა წევრების როლში. მაგალითად დედა უნდა ასრულებდეს დედის როლს, მამა–მამის, ბებია–ბებიის როლს, შვილი უნდა იყოს შვილის როლში, და–დის და ა.შ. პრობლემები იწყება მაშინ, როდესაც ხდება როლების აღრევა. მაგალითად რეალურად ხშირია, როდესაც ბებია ასრულებს შვილიშვილისთვის დედის როლს, მაშინ, როდესაც ბავშვს რეალური დედა ჰყავს. ან დედა ასრულებს მამის როლს და იჭრება მამის კომპეტენციებში. ამ დროს პირველ რიგში პრობლემა წარმოიქმნება, რადგან რეალური როლის გარეშე დარჩენილი ოჯახის წევრი დისკომფორტს განიცდის და შეიძლება ვერც აცნობიერებდეს რატომ. არსებობს ფაქტები, როდესაც ბავშვმა შეიძლება აიღოს დედის როლი, თუკი ხედავს, რომ დედა ვერ ასრულებს თავის როლს სათანადოდ. ამ დროს ბავშვი უზარმაზარ ტვირთს იღებს თავის თავზე და ამან შესაძლოა მნიშვნელოვანი ფსიქიკური პრობლემები გამოიწვიოს ბავშვში. შესაძლოა ბიჭი შვილისთვის, რომელსაც რეალური მეუღლე ჰყავს, დედა ასრულებდეს მეუღლის როლს ან პირიქით, ვაჟი, რომელიც ხედავს, რომ მამამისი მკვეთრად ვერ ასრულებს მეუღლის როლს, გაუცნობიერებლად ჩაერთოს დედასთან არა როგორც დედა–შვილის, არამედ როგორც ცოლ–ქმრის ურთიერთობით. მსგავსი როლური აღრევები ოჯახში არაჯნსაღია და თავისთავად გადის არაერთ პრობლემაზე.
ოჯახის სხვა წევრის როლის საკუთარ თავზე აღება შეიძლება გამოწვეული იყოს შემდეგი მიზეზებით:
· – როცა რეალური პირი ვერ ასრულებს როლს სათანადოდ
· – როცა როლის „წამრთმევი“ მიიჩნევს, რომ რეალური პირი ვერ ასრულებს თავის როლს სათანადოდ
· – როდესაც „როლის წამრთმევი“ ნაკლებად ენდობა „რეალური როლის“ შემსრულებელს
· – როდესაც „რეალური პირი“ არ იღებს პასუხისმგებლობას როლის შესრულებაზე
· – როდესაც „როლის წამრთმევი“ სხვისი როლის მითვისებით იკმაყოფილებს საკუთარ მოთხოვნილებებს
· – ძალაუფლების მოპოვების მიზნით
· – როდესაც „რეალური როლის“ მფლობელს ნაკლები დრო რჩება როლის შესასრულებლად
· – ოჯახის კრიზისის თავიდან აცილების მიზნით (გაცნობიერებულად ან გაუცნობიერებლად) და ა.შ.
თუკი ოჯახში მკვეთრად არის გადანაწილებული ფუნქციები და როლებიც მკაფიოდ გამოკვეთილია, ამასთანავე ოჯახის ყველა წევრი თანაბრად იღებს მონაწილეობას ოჯახის კეთილდღეობაში და თანაბრად პასუხისმგებელია მის ფუნქციონირებაზე, ოჯახი ჯანსაღად და შეთანხმებულად მოქმედებს და პრობლემებიც მინიმუმამდეა დაყვანილი. ასევე, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ოჯახის ყველა წევრს სჭირდება უკუკავშირი და ცოდნა იმისა, რას ფიქრობენ და როგორ რეაგირებენ მის შესრულებულ ფუნქციებზე ოჯახის წევრები. ამიტომ დროდადრო მნიშვნელოვანია შესაბამისი დაფასების დაფიქსირება ვერბალური ან სხვა ნებისმიერი სახით
წყარო: life.mediamall.ge
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
